मुंबई : (Navratri 2024 Colours Marathi) वर्षभर आपण ज्या शारदीय नवरात्रोत्सवाची वाट पाहतो तो सण 3 ऑक्टोबर 2024 पासून सुरू होणार आहे. शक्ती स्परूपाची म्हणजेच देवीच्या 10 रूपांची या काळात भक्ती भावाने आराधना केली जाते. नवरात्रीचे नऊ दिवस अत्यंत पवित्र आणि मंगलमय असतात. नवरात्रीच्या सणात रंगांचे देखील विशेष महत्त्व आहे. या काळात अनेक जण नऊ दिवस वेगवेळ्या रंगांचे वस्त्र परिधान करतात. आज आपण यंदाच्या नवरात्रोत्सवाच्या नऊ रंगांबद्दल जाणून घेऊया. तसेच घटस्थापना मुहूर्त आणि इतर माहिती देखील जाणून घेऊया.
शारदीय नवरात्री 2024 चे रंग (Shardiya Navratri 2024 Colours list)
3 ऑक्टोबर 2024 गुरुवार नवरात्रीचा दिवस 1 रंंग पिवळ
4 ऑक्टोबर 2024, शुक्रवार नवरात्रीचा दुसरा दिवस रंग हिरवा
5 ऑक्टोबर 2024, शनिवार नवरात्रीचा दिवस तीसरा रंग राखडी
6 ऑक्टोबर 2024, सोमवार नवरात्रीचा दिवस चौथा रंग नारंगी, केशरी
7 ऑक्टोबर 2024, मंगळवार नवरात्रीचा पाचवा दिवस रंग पांढरा
8 ऑक्टोबर 2024, बुधवार नवरात्रीचा दिवस सहावा रंग लाल
9 ऑक्टोबर 2024, गुरुवार नवरात्रीचा सातवा दिवस रंग निळा
10 ऑक्टोबर 2024, शुक्रवार नवरात्रीचा आठवा दिवस रंग गुलाबी
11 ऑक्टोबर 2024, शनिवार नवरात्रीचा नववा दिवस जांभळा रंग
नवरात्रीतील नऊ रंगांचे महत्त्व (Importance of nine colour in Navratri)
शैलपुत्री मातेचा आवडता रंग पांढरा
प्रतिपदा तिथीपासून नवरात्रीची सुरुवात होते. नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी शैलपुत्री मातेची पूजा केली जाते. दुर्गा देवीला लाल रंग आवडत असला तरी शैलपुत्री देवीच्या पूजेमध्ये पांढरा रंग अतिशय शुभ मानला जातो. शैलपुत्री देवीला पांढरा रंग आवडतो. पांढरा रंग शांतता आणि पवित्रतेचे प्रतीक मानला जातो. म्हणजेच नवरात्रीच्या पहिल्या दिवसापासून शुद्ध आणि शांत चित्ताने मातेची पूजा सुरू केली जाते.
नवरात्रीचा दुसरा दिवस माता ब्रह्मचारिणीचा आवडता रंग
नवरात्रीच्या दुसऱ्या दिवशी ब्रह्मचारिणी मातेची पूजा केली जाते. माता ब्रह्मचारिणीच्या पूजेमध्ये हिरवा रंग वापरणे शुभ मानले जाते. हिरवा रंग सकारात्मक उर्जेचा संचार करतो.
नवरात्रीचा तीसरा दिवस माता चंद्रघंटाचा आवडता रंग
शारदीय नवरात्रीच्या तिसऱ्या दिवशी चंद्रघंटा मातेची पूजा केली जाते. चंद्रघंटा देवीची पूजा करताना राखडी वस्त्र परिधान करावे असे मानले जाते. राखडी रंग शांतता आणि प्रेमाचे प्रतीक आहे.
नवरात्रीचा पाचवा दिवस, माता कुष्मांडाचा आवडता रंग
नवरात्रीच्या चौथ्या दिवशी कुष्मांडा मातेची पूजा केली जाते. अशा स्थितीत माता कुष्मांडाच्या पूजेमध्ये केशरी रंगाचा वापर करणे शुभ मानले जाते. केशरी रंग प्रेम, शौर्य आणि शक्तीचे प्रतीक आहे. नवरात्रीच्या चौथ्या दिवशी केशरी रंगाचे कपडे परिधान करा.
नवरात्रीचा पाचवा दिवस, माता स्कंदमातेचा आवडता रंग
हा शारदीय नवरात्रीचा पाचवा दिवस आहे. या दिवशी माता स्कंदमातेची पूजा केली जाईल. माता स्कंदमातेच्या पूजेत पांढऱ्या रंगाचा वापर केला जातो. पांढरा रंग स्वच्छता आणि शांततेचे प्रतीक आहे.
नवरात्रीचा सहावा दिवस माता कात्यायनीचा आवडता रंग
शारदीय नवरात्रीच्या सहाव्या दिवशी कात्यायनी मातेची पूजा केली जाते. यावेळी सोमवारी नवरात्रीचा सहावा दिवस आहे. अशा परिस्थितीत कात्यायनी मातेच्या पूजेमध्ये लाल रंग वापरता येतो. लाल रंग उत्साहाचे प्रतीक मानला जातो.
नवरात्रीचा सातवा दिवस, माता कालरात्रीचा आवडता रंग
नवरात्रीचा सातवा दिवस माता कालरात्रीला समर्पित आहे. या दिवशी निळा रंगाचा वापर शुभ मानला जातो. निळा रंग धैर्याचे प्रतीक आहे. देवी कालरात्रीची पूजा करताना तुम्ही निळा रंगाचे कपडे घालू शकता.
नवरात्रीचा आठवा दिवस, देवी महागौरीचा आवडता रंग
नवरात्रीच्या अष्टमी तिथीला महागौरीची पूजा केली जाते. या वेळी अष्टमी तिथी बुधवारी 10 ऑक्टोबर 2024 ला येत आहे. महागौरीला गुलाबी रंग आवडतो असे मानले जाते. या दिवशी कन्यापूजाही केली जाते. अशा स्थितीत अष्टमीच्या दिवशी गुलाबी रंगाचे वस्त्र परिधान करावे.
नवरात्रीची नववी तिथी, माता सिद्धिदात्रीचा आवडता रंग
शारदीय नवरात्री 11 ऑक्टोबर 2024 रोजी संपत आहे. नवरात्रीच्या शेवटच्या दिवशी म्हणजेच नवमी तिथीला माता सिद्धिदात्रीची पूजा केली जाते. आई सिद्धिदात्री ही विद्येची देवी आहे. नवमीला जांभळा रंग वापरता येईल. हे दोन्ही रंग शुभ आणि आईला सर्वात प्रिय मानले जातात.
शारदीय नवरात्री 2024 तारीख (Shardiya Navratri 2024 Date)
वैदिक दिनदर्शिकेनुसार, अश्विन महिन्याच्या शुक्ल पक्षाची प्रतिपदा तिथी 03 ऑक्टोबरच्या मध्यरात्री 12:20 वाजता सुरू होईल आणि ही तिथी 04 ऑक्टोबर रोजी पहाटे 02:55 वाजता समाप्त होईल. अशा परिस्थितीत शारदीय नवरात्री महापर्व गुरुवार, 3 ऑक्टोबर 2024 रोजी सुरू होणार असून घटस्थापनाही त्याच दिवशी होणार आहे.
शारदीय नवरात्री 2024 घटस्थापना मुहूर्त (Shardiya Navratri 2024 Ghatsthapna Muhurat)
पंचांगानुसार, शारदीय नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी घटस्थापना करण्याचा शुभ मुहूर्त सकाळी 06:20 ते 07:20 दरम्यान असेल. या पूजेसाठी अभिजीत मुहूर्त देखील सर्वोत्तम मानला जातो, जो या दिवशी सकाळी 11:45 ते दुपारी 12:35 पर्यंत असेल. या दिवशी इंद्र योग तयार होत आहे जो पूर्ण रात्र पर्यंत राहील आणि हस्त नक्षत्र दुपारी 3.30 पर्यंत राहील. हे सर्व मुहूर्त पूजेसाठी सर्वोत्तम मानले जातात.
नवरात्रीच्या कोणत्या दिवशी कोणत्या देवीची पूजा करावी? (Navratri 2024 Ashthami date)
- घटस्थापना, शैलपुत्री पूजा- 03 ऑक्टोबर 2024, गुरुवार
- ब्रह्मचारिणी पूजा- 04 ऑक्टोबर 2024, शुक्रवार
- चंद्रघंटा पूजा- 05 ऑक्टोबर 2024, शनिवार
- कुष्मांडा पूजा- 07 ऑक्टोबर 2024, सोमवार
- स्कंदमाता पूजा- 08 ऑक्टोबर 2024, मंगळवार
- कात्यायनी पूजा- 09 ऑक्टोबर 2024, बुधवार
- कालरात्री पूजा- 10 ऑक्टोबर 2024, गुरुवार
- दुर्गा अष्टमी, महागौरी पूजा, महानवमी- 11 ऑक्टोबर 2024, शुक्रवार
- नवमी हवन, विजयादशमी- 12 ऑक्टोबर 2024, शनिवार
अशाप्रकारे करा नवरात्रोत्सव साजरा (Navratri 2024 Celebration)
नवरात्रीत ग्रहांच्या अद्भुत संयोगामुळे, ब्रह्मांड दैवी शक्तींनी भरलेले असते. या शक्तींचा शरीरात अनुभव घेण्यासाठी नवरात्रीमध्ये यज्ञ, भजन, पूजा, मंत्रजप, ध्यान, त्राटक इत्यादी केले जातात. या काळात संयमी जीवन जगावे, व्रत पाळावे, सात्विक अन्नच खावे, जे शरीर शुद्ध ठेवते. दिवसभर शुद्ध विचार ठेवा.
नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी कलश प्रतिष्ठापना
नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी सकाळी संकल्प स्वरूपात कलशाची स्थापना केली जाते. हा कलश आनंद, समृद्धी आणि शुभेच्छांचे प्रतीक आहे. कलशासोबत वाळूची वेदी बनवली जाते किंवा एखाद्या भांड्यात गहू पेरले जातात. गव्हाची पेरणी केल्याने संपत्ती वाढते, तसेच अनेक जण जव देखील पेरतात. जव हे सृष्टीचे पहिले पीक मानले जाते. तसेच दूर्गा देवीच्या मूर्तीची प्रतिष्ठापना करून, तिची सजावट करतात, देवीसमोर अखंड दिवा लावला जातो आणि शेवटच्या दिवशी नऊ मुलींना दुर्गा देवीच्या नऊ रूपांचे प्रतीक मानून त्यांची पूजा केली जाते.
नवरात्रीमध्ये साधनेचे विशेष महत्त्व (Importance of Navratri)
खरं तर, मनाच्या एकाग्रतेसाठी रात्रीच्या ध्यानाला खूप महत्त्व आहे, कारण रात्री निसर्ग शांत होतो. दिवसा, सूर्यकिरण आणि इतर आवाजांमुळे, वैश्विक लहरींमध्ये अडथळा निर्माण होतो, ज्यामुळे व्यक्ती लक्ष केंद्रित करू शकत नाही. यासाठी शिवरात्री, नवरात्री, होळी, दिवाळी इत्यादी सणांच्या रात्री साधना केली जाते.
रात्री कुंडलिनी जागृत करा
साधक आपली कंबर आणि मान सरळ करून बसतात आणि डोळे मिटून सरळ बसल्याने वैश्विक ऊर्जा आपल्याकडे आकर्षित होते. आता साधक शक्ती मंत्रांचा जप करतो, ज्यामुळे मणक्याच्या सर्वात खालच्या भागात सुषुम्ना नाडीमध्ये उर्जेचे वेगवेगळे अनुभव येऊ लागतात, ज्याला कुंडलिनी जागरण म्हणतात. प्रत्येक रात्री ही शक्ती वरच्या चक्राला जागृत करू लागते आणि शेवटच्या रात्री शक्ती पूर्णपणे जागृत होते आणि व्यक्तीला मुक्त अवस्थेत आणते. आपल्यातील कुंडलिनी जागृत होण्याला देवीचे जागरण म्हणतात.
नवरात्रीसोबत ऋतू बदलतो
ऋतूच्या काळात म्हणजेच बदलत्या ऋतूमध्ये शरीरावर जंतूंचा हल्ला वाढतो. या ऋतूमध्ये वात, पित्त आणि कफ या तीन दोषांच्या असंतुलनामुळे रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत होते. त्यामुळे शरीरात आजार वाढू लागतात. त्यामुळे शरीर सुदृढ ठेवण्यासाठी नवरात्रीमध्ये नऊ दिवस नामजप, उपवास, स्वच्छता, भावनांची शुद्धी आणि ध्यानधारणा करून आपण रोगांपासून आपले रक्षण करतो. हवन केल्याने वातावरणात पसरणारे जंतू नष्ट होतात. नवीन कार्य सुरू करण्यासाठी हे दिवस अतिशय शुभ मानले जातात.
गुजरात आणि बंगालला आहे विशेष महत्त्व
नवरात्रीच्या काळात देवीच्या 51 शक्तीपीठे आणि सिद्धपीठांवर मेळ्यांचे आयोजन केले जाते. हा सण संपूर्ण भारतात मोठ्या उत्साहात साजरा केला जात असला तरी गुजरात आणि बंगालमध्ये याला भव्य स्वरूप दिले जाते. गुजरातमध्ये देवी मातेला प्रसन्न करण्यासाठी आरतीपूर्वी गरबा नृत्य केले जाते आणि आरतीनंतर दांडिया खेळला जातो.
दुर्गा पूजा हा पश्चिम बंगालमधील मुख्य सण आहे, जेथे भव्यपणे सजवलेल्या पंडालमध्ये दुर्गा देवीची सामूहिक पूजा केली जाते. नवरात्रीच्या पहिल्या रात्रीपासून रामलीलाचे आयोजन सुरू होते. जो दसऱ्याच्या दिवशी रावण दहनाने पूर्ण होतो.
नवरात्रीच्या दुसऱ्या दिवशी विजयादशमीचा सण साजरा केला जातो. नवरात्रीच्या घटस्थापनेपासून ते दसऱ्यापर्यंतचा काळ भारतात उत्साहाने भरलेला असतो. दूर्गा देवीची उपासना केल्याने जीवनातील भीती, अडथळे आणि शत्रूंचा नाश करून सुख समृद्धी मिळते आणि सर्व नकारात्मक शक्ती दूर होतात.
(डिसक्लेमर- वरिल माहिती उपलब्ध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे. याच्या तथ्थ्यांबद्दल आम्ही कोणताही दावा करत नाही तसेच अंधश्रद्धेला दुजोर देत नाही.)
