मुंबई : (International Yoga Day 2024) दरवर्षी 21 जून रोजी संपूर्ण जग एकत्र येऊन आंतरराष्ट्रीय योग दिन साजरा करतो. ही जागतिक घटना योगाच्या प्राचीन भारतीय पद्धतीला आणि त्याचा शारीरिक, मानसिक आणि आध्यात्मिक कल्याणावर खोल परिणाम ओळखते. योग हा शब्द संस्कृत शब्द “युज” वरून आला आहे, ज्याचा अर्थ “सामील होणे” किंवा “एकत्रित होणे” आहे आणि मन, शरीर आणि आत्मा यांच्यात सुसंवाद आणण्याच्या तत्त्वज्ञानाचे प्रतीक आहे. हे केवळ शारीरिक आसनांपेक्षा बरेच काही आहे, कारण ते आरोग्यासाठी एक समग्र दृष्टीकोन आहे, श्वासोच्छवासाचे व्यायाम, ध्यान आणि नैतिक तत्त्वे एकत्रित करते.
आंतरराष्ट्रीय योग दिनाची तारीख
दरवर्षी जगभरातील लोक 21 जून हा आंतरराष्ट्रीय योग दिवस म्हणून साजरा करतात. योगाच्या अनेक फायद्यांबद्दल जनजागृती करणे आणि जगभरातील योग अभ्यासकांना शारीरिक-मानसिक आरोग्यासाठी प्रेरित करणे हा या दिवसाचा उद्देश आहे.
आंतरराष्ट्रीय योग दिनाचा इतिहास
आंतरराष्ट्रीय योग दिनाची सुरुवात 2015 मध्ये झाली. खरं तर, सप्टेंबर 2014 मध्ये पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी संयुक्त राष्ट्र महासभेच्या 69 व्या अधिवेशनात आपल्या भाषणात योग दिनाची कल्पना मांडली होती. त्यानंतर, 11 डिसेंबर 2014 रोजी, संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या सर्व 193 सदस्य देशांनी 21 जून रोजी आंतरराष्ट्रीय योग दिवस साजरा करण्यास एकमताने सहमती दर्शविली, त्यानंतर 21 जून 2015 रोजी पहिला आंतरराष्ट्रीय योग दिवस साजरा करण्यात आला.
योग दिवस 21 जूनलाच का साजरा केला जातो?
21 जून हा योग दिवस साजरा करण्याचा निर्णय घेण्यात आला कारण कॅलेंडरनुसार, 21 जून हा उत्तर गोलार्धातील सर्वात मोठा दिवस आहे. याला उन्हाळी संक्रांती म्हणतात, त्यानंतर सूर्य दक्षिणायन होतो. जेव्हा सूर्य दक्षिणायनात असतो तेव्हा त्याचे तेज कमी होते, त्यामुळे वातावरण अशुद्ध होते, जंतू निर्माण होतात आणि रोगप्रतिकारक शक्ती कमी होते. अशा परिस्थितीत अध्यात्मिक साध्य करण्यासाठी आणि शरीर आणि मन निरोगी ठेवण्यासाठी 21 जून हा दिवस आंतरराष्ट्रीय योग दिवस म्हणून निवडण्यात आला आहे.
यावेळची थीम महिला सक्षमीकरण आहे
यंदाच्या आंतरराष्ट्रीय योग दिनाची थीम ‘महिला सक्षमीकरणासाठी योग’ आहे. हे महिलांच्या सर्वांगीण कल्याणावर भर देणे आणि त्यांचे जीवन बदलण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावण्याचा प्रयत्न करणे हा यामागचा हेतू आहे. महिलांच्या शारीरिक, मानसिक, भावनिक आणि सामाजिक विकासासाठी हा दिवस साजरा केला जाणार आहे.
दहावी आवृत्ती साजरी होईल : आंतरराष्ट्रीय योग दिवस दरवर्षी 21 जून रोजी साजरा केला जातो. या दिवसाला UN ने मान्यता दिल्याने दरवर्षी हा दिवस साजरा केला जातो आणि यावर्षी दहावी आवृत्ती साजरी केली जाणार आहे. आरोग्य, आध्यात्मिक विकास आणि जागतिक शांततेसाठी योगास प्रोत्साहन देणे हा या दिवसाचा उद्देश आहे.
योगासनाचे फायदे काय आहे?
मानसिक व शारीरिक लाभ देते : कोणत्याही प्रकारचा व्यायाम हा शारीरिक आणि मानसिक लाभ देत असला तरी योग हा एक असा प्रकार आहे जो केवळ शारीरिक फायदेच देत नाही तर मनालाही खूप मजबूत करतो. योगाद्वारे अनेक फायदे मिळू शकतात, त्यातील मुख्य म्हणजे तणावाच्या पातळीवर नियंत्रण ठेवणे.
आजच्या काळात, व्यस्त जीवनात, माणसाला आरोग्यासाठी वेळ नाही आणि तणावाची पातळी इतकी वाढली आहे की तो अनेक आजारांना बळी पडू शकतो. अशा स्थितीत अर्धा तास ते 45 मिनिटांचा योग शरीरालाच नव्हे तर मनही निरोगी ठेवू शकतो. याचे महत्त्व पाहून सर्व जगाने ते मान्य केले आहे.
योगासनामध्ये अनेकदा अनेक स्नायूंचा सहभाग आणि समर्थन आवश्यक असते, ज्यामुळे ताकद आणि स्नायू बळकट होतात. नियमित व्यायामामुळे संपूर्ण शरीरात मोठ्या आणि लहान दोन्ही स्नायूंच्या गटांमध्ये ताकद निर्माण होऊ शकते.
शारीरिक मुद्रा सुधारा- योग केल्याने शरीराच्या संरेखनास चालना मिळते आणि मुख्य शक्ती विकसित होण्यास मदत होते, ज्यामुळे चांगले आसन होते. हे गोलाकार खांदे, पुढची मुद्रा आणि खराब आसनामुळे होणारी पाठदुखी यासारख्या सामान्य समस्या कमी करण्यात मदत करू शकते.
वर्धित संतुलन आणि स्थिरता- योगासने केल्याने शरीरातील संतुलन आणि स्थिरता सुधारते. नियमितपणे समतोल राखण्याचा सराव केल्याने प्रोप्रिओसेप्शन सुधारू शकते, जे शरीराला अंतराळातील त्याच्या स्थितीबद्दल जागरुकता असते, ज्यामुळे संपूर्ण संतुलन चांगले होते.
तणावमुक्ती- योगामध्ये श्वासोच्छवासाचे तंत्र आणि माइंडफुलनेस यांचा समावेश होतो, ज्यामुळे मन शांत होते आणि तणाव कमी होतो. खोल, नियंत्रित श्वासोच्छवासावर लक्ष केंद्रित केल्याने पॅरासिम्पेथेटिक मज्जासंस्था सक्रिय होते, विश्रांतीला प्रोत्साहन मिळते आणि चिंता कमी होते.
ऊर्जा वाढवा- रोजच्या योगाभ्यासामुळे संपूर्ण शरीरात रक्त प्रवाह, ऑक्सिजन आणि रक्ताभिसरण वाढवून ऊर्जा पातळी वाढू शकते. शारीरिक क्रियाकलाप, श्वासोच्छवासाचे व्यायाम आणि ध्यान यांचे संयोजन नैसर्गिक ऊर्जा वाढवू शकते.
झोपेचा विकार सुधारा- योगामुळे आराम करून आणि तणाव कमी करून झोपेची गुणवत्ता सुधारू शकते. योगाभ्यास केल्याने मन शांत होण्यास, तणाव दूर करण्यात आणि निरोगी झोपेची दिनचर्या स्थापित करण्यात मदत होते.
उत्तम मन-शरीर कनेक्शन- योगामुळे मन आणि शरीर यांच्यातील संबंध विकसित होतो. आत्म-जागरूकता वाढवते. नियमित सराव तुम्हाला तुमच्या शरीराच्या संवेदना, भावना आणि एकूणच आरोग्याशी अधिक जुळवून घेण्यास मदत करतो.
फोकस वाढतो- योगामध्ये एकाग्रता आणि शारीरिक हालचालींवर लक्ष केंद्रित करणे समाविष्ट आहे. योगाचा हा ध्यानात्मक पैलू मानसिक स्पष्टता, एकाग्रता आणि संज्ञानात्मक कार्य सुधारू शकतो.
सर्वांगीन विकास- शारीरिक हालचाल, श्वास जागरूकता आणि सजगता एकत्रित करून, योग आरोग्य आणि कल्याणासाठी एक समग्र दृष्टीकोन प्रदान करतो. हे संतुलन, आंतरिक शांती आणि जीवनाकडे पाहण्याचा एक चांगला दृष्टीकोन वाढवू शकते.
Pingback: 30 Day Yoga Challenge : 30 दिवस योगासन केल्यावर जाणवतात 'हे' फायदे