मुंबई : (Amarnath Yatra 2024 Marathi) हिंदू धर्मात अत्यंत पवित्र आणि कठीण मानल्या जाणाऱ्या अमरनाथ यात्रेला 29 जूनपासून सुरुवात होत असून, यात्रेकरूंच्या सुरक्षेसाठी प्रशासन सर्व दृष्टीने सज्ज आहे. गेल्या रविवारी जम्मूच्या रियासी भागात शिवखोरी येथून परतणाऱ्या बसला दहशतवाद्यांनी लक्ष्य केल्यानंतर प्रशासन अधिक सतर्क झाले आहे. धार्मिक पुराणांमध्ये अमरनाथच्या दर्शनाचे विशेष महत्त्व सांगण्यात आले आहे. अमरनाथ शिवलिंगाचे दर्शन घेण्याचे पुण्य काशीतील विश्वेश्वरच्या दर्शनापेक्षा दहापट, प्रयागच्या दर्शनापेक्षा शंभरपट आणि हजार पटीने अधिक आहे. एवढेच नाही तर अमरनाथ यात्रा केल्याने माणसाला सुख-समृद्धीचा आशीर्वाद मिळतो. यामुळेच हा खडतर प्रवास भक्त भक्तिभावाने पूर्ण करतात.
यात्रेदरम्यान अशी असणार सुरक्षा व्यवस्था
भारतीय लष्कराने अमरनाथ यात्रेसाठी बहुस्तरीय सुरक्षा व्यवस्था केली आहे, ज्यात पहलगाम आणि बालटाल या दोन्ही मार्गांवर बॉम्ब निकामी पथकांद्वारे नाईट व्हिजन, स्नायपर, ड्रोन यंत्रणा आणि रात्रीची पाळत ठेवली जाईल.
लष्कर आणि सुरक्षेमध्ये कोणाचा सहभाग असेल?
अमरनाथ यात्रेकरूंना सुरक्षा पुरवण्यासाठी लष्कर, पोलीस, बीएसएफ, एसएसबी आणि सीआरपीएफ सर्व मिळून काम करतील.जम्मू ते पवित्र गुहेपर्यंतच्या दोन्ही मार्गांवर कडक सुरक्षा व्यवस्था ठेवण्यात आली आहे. बालटाल आणि पहलगाम या दोन्ही मार्गांवर प्रत्येक कोपऱ्यावर सुरक्षा कर्मचारी तैनात केले जातील सुरक्षेची बहुतांश जबाबदारी सीआरपीएफ आणि जम्मू काश्मीर पोलिसांकडे सोपवण्यात आली आहे.
30,000 अतिरिक्त सुरक्षा कर्मचारी तैनात
सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, केंद्राने अमरनाथ यात्रेसाठी बहुस्तरीय सुरक्षा व्यवस्थेसाठी 30,000 अतिरिक्त CRPF जवान तैनात केले आहेत. याशिवाय जम्मू काश्मीर पोलीस, बीएसएफ आणि एसएसबीचे जवान तैनात करण्यात येणार आहेत. एका अंदाजानुसार, जम्मू ते गुफा, पहलगाम आणि बालटाल या दोन्ही मार्गांवर सुमारे 60 हजार सुरक्षा दल तैनात केले जातील.
डियो फ्रीक्वेंसी आइडेंटिफिकेशन नंबरचे टॅगिंग
प्रवास सुरक्षित आणि सोपा करण्यासाठी नवीनतम तंत्रज्ञान आणि उपकरणे वापरली जात आहेत. रेडियो फ्रीक्वेंसी आइडेंटिफिकेशन देखील वापरली जाईल. येणाऱ्या सर्व प्रवाशांना टॅग केले जाईल. अमरनाथ यात्रेसाठी येणाऱ्या सर्व यात्रेकरूंना आरएफआयडी (रेडिओ फ्रिक्वेन्सी आयडेंटिफिकेशन नंबर) प्रदान करण्यात येईल, ज्यामुळे यात्रेकरूंचे स्थान कळेल. यामुळे अधिकाऱ्यांना यात्रेकरू त्यांच्या बेस कॅम्पवरून यात्रेला निघताना त्यांच्या स्थानावर लक्ष ठेवण्यास मदत करेल. याशिवाय यूएव्ही आणि सीसीटीव्ही कॅमेऱ्यांचाही वापर करण्यात येणार आहे. हवाई पाळत ठेवणे आणि नाईट व्हिजन उपकरणांसह 24×7 पाळत ठेवण्यात येणार आहे. उंच भागात लष्कर आणि बीएसएफचे वर्चस्व कायम राहील.
तर जम्मू ते काश्मीर महामार्ग आणि पवित्र गुहा या दोन्ही मार्गांवर जम्मू-काश्मीर पोलीस आणि सीआरपीएफसह एसएसबी तैनात करण्यात आले आहे. बहुस्तरीय सुरक्षा व्यवस्थेमध्ये यात्रेच्या ताफ्याची सुरळीत हालचाल सुनिश्चित करण्यासाठी नाईट व्हिजन उपकरणे, स्निपर, ड्रोन यंत्रणा, बॉम्ब निकामी पथके, श्वान पथके, काउंटर आयईडी उपकरणे, वाहन दुरुस्ती आणि पुनर्प्राप्ती पथके यांचा समावेश आहे.
डिजिटल हाय-टेक कमांड कंट्रोल सेंटर
याशिवाय हायटेक कमांड कंट्रोल सेंटरमध्ये सुमारे 20 शासकीय विभागातील 60 लोक रात्रंदिवस उपस्थित होते. हाय-टेक कमांड कंट्रोल सेंटरमध्ये कार्यरत असलेल्या विभागांमध्ये जम्मू आणि काश्मीर पोलिस, CRPF, NDRF, SDRF, आरोग्य, PHE, PDD, दूरसंचार आणि इतर अनेक विभागांचे कर्मचारी समाविष्ट आहेत. बेस कॅम्प ते गुहेपर्यंतच्या सर्व मार्गांवर सुमारे 17 PTZ हाय डेफिनेशन 360-डिग्री व्ह्यू कॅमेरे बसवण्यात आले आहेत.
बालटाल आणि चंदनवारी बेस कॅम्प या दोन्ही ठिकाणांहून मोक्याच्या दृष्टीने महत्त्वाच्या ठिकाणी डझनभर स्थिर कॅमेरे बसवण्यात आले आहेत, ज्यांचे थेट फीड COMED कंट्रोल सेंटरमध्ये सतत येत राहील. डिजिटल हाय-टेक कमांड कंट्रोल सेंटर वैद्यकीय आपत्कालीन परिस्थिती, संभाव्य आपत्ती परिस्थिती, हरवलेल्या व्यक्तींचा शोध घेणे आणि त्यांना परत येण्यास मदत करणे यासाठी अतिशय महत्त्वाची भूमिका बजावेल.
विपरीत हवामानासाठी सज्ज
सुरक्षेच्या आव्हानासोबतच खराब हवामान हेही मोठे आव्हान बनले असून, त्यासाठी हवामान खात्याने “कस्टमाइज्ड वेदर अपडेट” यंत्रणा बसवली आहे, जी प्रवाशांना हवामानाची माहिती देत राहील. हे दर तीन तासांनी प्रवाशांना अपडेट देत राहील आणि प्रत्येक प्रवासी कॅम्पमध्ये त्याचे थेट प्रक्षेपण केले जाईल. गतवर्षांच्या तुलनेत यंदा अधिक स्वयंचलित हवामान यंत्रणा बसवण्यात आल्या असून, यात्रेदरम्यान कोणत्याही आपत्कालीन परिस्थितीला तोंड देण्यासाठी सुरक्षा दल आणि प्रशासनानेही पूर्ण तयारी केली आहे. यात्रेच्या दोन्ही मार्गांवर लष्कर, जम्मू-काश्मीर पोलीस, सीआरपीएफ यांच्या आपत्ती व्यवस्थापन पथकांव्यतिरिक्त डझनभर राज्य आपत्ती व्यवस्थापन पथके तैनात करण्यात आली आहेत.
अमरनाथ श्राइन बोर्डाचे नियम
- अमरनाथ श्राइन बोर्डाच्या आदेशानुसार, दररोज 15000 नोंदणीकृत यात्रेकरूंना दोन्ही मार्गांवरून गुहेपर्यंत पोहोचण्याची परवानगी दिली जाईल.
- दोन्ही मार्गांवर चालण्याबरोबरच हेलिकॉप्टर सेवेचीही सुविधा उपलब्ध होणार आहे.
- कोणत्याही प्रवासी वाहनाला सकाळी 9 वाजेपूर्वी कॅम्प सोडून महामार्गावर जाण्याची परवानगी दिली जाणार नाही.
- सायंकाळी 5 वाजेनंतर कोणत्याही प्रवासी किंवा पर्यटकांच्या वाहनाला महामार्गावर जाण्यास परवानगी दिली जाणार नाही.
- या कट-आऊट वेळेबाहेर रस्त्यावर कोणतेही प्रवासी वाहन आढळल्यास ते जवळच्या पोलीस ठाण्यात किंवा इतर सुरक्षा दलांच्या छावणीत नेले जाईल. जिथे त्यांच्या रात्री मुक्कामाची पूर्ण व्यवस्था करण्यात आली आहे.
