नवी दिल्ली : (heatwave alert) सूर्य अर्ध्या भारतामध्ये आग ओकत आहे. उत्तर भारतात कडाक्याच्या उन्हामुळे लोकांचे जगणे कठीण झाले आहे. देशातील सर्वाधिक हॉट शहरांची यादी झपाट्याने बदलत आहे. देशातील काही शहरांमध्ये तर पारा पंन्नाशीच्या पलिकडे गेला आहे. मंगळवारी, राजस्थानमधील चुरू (Rajasthan Churu temperature) देशातील सर्वात उष्ण शहर होते. तेथे कमाल तापमान 50.5 अंश सेल्सिअस नोंदवले गेले. तर हरियाणाचे सिरसा शहर दुसऱ्या स्थानावर राहिले. तेथील तापमान 50.3 अंश सेल्सिअस नोंदवले गेले.
हवामान खात्याने दिला अति उष्णतेचा रेड अलर्ट
- हवामान खात्याने (IMD) राजस्थान, पंजाब, हरियाणा, चंदीगड, दिल्ली, पश्चिम उत्तर प्रदेश आणि पश्चिम मध्य प्रदेशसाठी 30 मे रोजी तीव्र उष्णतेच्या स्थितीसाठी रेड अलर्ट जारी केला आहे.
- मंगळवारीही दिल्लीतील कडक उष्मा कायम राहिला आणि दिल्लीच्या काही भागात पारा 50 अंश सेल्सिअसच्या जवळ पोहोचला. राजस्थानातून येणारे उष्ण वारे आणि कडक उन्हामुळे दिल्लीच्या बाहेरील भागात तापमानात वाढ झाली आहे. हवामान खात्याने (IMD) दिलेल्या माहितीनुसार, दिल्लीत पुढील काही दिवस उष्णतेची तीव्रता कायम राहणार आहे.
- शहराच्या मानक वेधशाळेतील सफदरजंग येथे कमाल तापमान 45.8 अंश सेल्सिअस नोंदवले गेले, जे सामान्यपेक्षा पाच अंश सेल्सिअस अधिक आहे.
- मात्र, मुंगेशपूर आणि शहराच्या हद्दीतील नरेला येथे तापमानाचा पारा 49.9 अंश सेल्सिअस नोंदविला गेला, जो सामान्यपेक्षा नऊ अंश सेल्सिअसने अधिक आहे. त्याच वेळी, नजफगढमध्ये तापमान 49.8 अंश सेल्सिअस तर पीतमपुरा आणि पुसा येथे 48.5 अंश सेल्सिअस होते.
अचानक इतकी उष्णता का वाढत आहे?
‘स्कायमेट वेदर’च्या अहवालानुसार, ‘मोकळी जमीन असलेल्या मोकळ्या भागात रेडिएशन जास्त असते. थेट सूर्यप्रकाश आणि सावलीचा अभाव यामुळे हे क्षेत्र कमालीचे गरम होते.’
यामध्ये वाऱ्याची दिशाही महत्त्वाची भूमिका बजावते. जेव्हा पश्चिमेकडून वारे वाहतात तेव्हा त्याचा परिणाम या भागांवर होतो. हे बाहेरचे ठिकाण असल्याने येथील तापमान झपाट्याने वाढते.
आयएमडीचे प्रादेशिक प्रमुख कुलदीप श्रीवास्तव म्हणाले की, नजफगढसारख्या ठिकाणी विविध कारणांमुळे तापमानात तीव्र वाढ होत आहे. राजस्थानमधून येणाऱ्या उष्ण वाऱ्यांचा तडाखा बाहेरील भाग हा पहिला भाग असल्याचे त्यांनी स्पष्ट केले.
2 दिवस अति उष्णतेचा इशारा
दिल्लीच्या काही भागांना उष्णतेच्या लाटांचा सामना करावा लागू शकतो, मुंगेशपूर, नरेला आणि नजफगढ या भागांना उष्णतेच्या लाटेचा सामना करावा लागणार आहे.
हवामान शास्त्रज्ञांच्या मते मोकळे क्षेत्र आणि नापीक जमीन वाढत्या किरणोत्सर्गामुळे तापमान वाढण्यास कारणीभूत ठरत आहे. दिल्लीत मे महिन्याच्या शेवटच्या दिवसात तापमानात मोठी वाढ झाली आहे.
मंगळवारचे कमाल तापमान रविवारच्या तुलनेत किंचित जास्त होते. दिल्लीतील तापमान 45.4 अंश सेल्सिअस नोंदवले गेले.
आयएमडीने सांगितले की, मंगळवारी दिल्ली रिजमध्ये 47.5 अंश सेल्सिअस आणि आया नगरमध्ये 47.6 अंश सेल्सिअस तापमानाची नोंद झाली. या दोन स्थानकांवर नोंदवलेले हे सर्वाधिक तापमान असल्याचे त्यांनी सांगितले. कडक उन्हामुळे शहरात पुढील दोन दिवस ‘रेड अलर्ट’ जारी करण्यात आला आहे.
IMD ने आपल्या बुधवारच्या अंदाजात म्हटले आहे की उद्या दिल्लीच्या अनेक भागांमध्ये तीव्र उष्णता जाणवू शकते आणि जोरदार वारे देखील वाहू शकतात. मात्र, आकाश प्रामुख्याने निरभ्र राहील. राजस्थानच्या चुरूमध्ये पारा 50 अंश सेल्सिअसच्या पुढे गेला आहे. इतर शहरांमध्येही तापमान 48 ते 49 अंशांच्या आसपास नोंदवण्यात आले आहे. दिल्लीतही तापमान 50 अंशांवर पोहोचले आहे.
त्याच वेळी, झाशी, यूपीमध्ये दिवसाचे तापमान 49 अंश होते. आग्रामध्ये 48.6 अंश आणि वाराणसीमध्ये 47.6 अंश तापमान होते. लखनौच्या विभागीय हवामान केंद्राचे शास्त्रज्ञ अतुल कुमार सिंह यांच्या म्हणण्यानुसार, उत्तर प्रदेशात मे महिन्यात एवढी उष्णता कधीच जाणवली नाही.
राजस्थानमधील चुरू, फलोदी आणि बारमेर येथे पारा 50 अंश सेल्सिअसच्या पुढे गेला आहे. राज्यातील इतर शहरांमध्येही तापमान 48 ते 49 अंशांच्या आसपास नोंदवले जात आहे. उत्तर प्रदेशच्या हवामानाबद्दल बोलायचे झाले तर, झांशी, यूपीमध्ये दिवसाचे तापमान 49 अंश होते. आग्रामध्ये 48.6 अंश आणि वाराणसीमध्ये 47.6 अंश तापमान होते. लखनौच्या विभागीय हवामान केंद्राचे शास्त्रज्ञ अतुल कुमार सिंह यांच्या म्हणण्यानुसार, उत्तर प्रदेशात मे महिन्यात एवढी उष्णता कधीच पडली नव्हती.
उन्हापासून बचावासाठी या गोष्टी करा
1. स्वतःला हायड्रेटेड ठेवा
उन्हाळ्यात उष्णतेच्या लाटेमुळे निर्जलीकरणाचा धोका वाढतो. अशा स्थितीत वेळोवेळी पाणी प्यायला ठेवा, त्यामुळे शरीर हायड्रेट राहते. या ऋतूमध्ये दररोज किमान 8-10 ग्लास पाणी पिण्याचा प्रयत्न करा. तुमच्या आहारात भरपूर फळे आणि भाज्यांचा समावेश करा.
2. बाहेर जाणे टाळा
जर तुम्हाला उष्णतेची लाट टाळायची असेल तर गरज असल्याशिवाय घराबाहेर पडणे टाळा. पंखे, कुलर, एसी घरातच ठेवा. या गोष्टी घरात नसल्यास पडदे किंवा शेड्स ठेवा. याच्या मदतीने तुम्ही उष्णतेच्या लाटेचे गंभीर धोके टाळू शकता.
3. सूर्यकिरण टाळण्याचा प्रयत्न करा
जेव्हा जेव्हा उष्णतेची लाट येते तेव्हा थेट सूर्यप्रकाशात येऊ नका. तुम्ही काही कारणास्तव बाहेर जात असाल तरीही टोपी, टॉवेल आणि चष्मा वापरायला विसरू नका. फक्त हलक्या रंगाचे सैल कपडे घाला, जेणेकरून त्वचेचे संरक्षण होईल आणि उष्णतेची लाट येऊ नये.
4. जास्त शारीरिक हालचाली टाळा
उन्हाळ्यात आणि उष्णतेच्या लाटेत जास्त शारीरिक हालचाली टाळण्याचा प्रयत्न करा. कारण उन्हाळ्यात जास्त व्यायाम केल्याने शरीराचे तापमान वाढू शकते. यामुळे उष्माघाताचा धोका वाढू शकतो.
5. रिकाम्या पोटी बाहेर जाणे टाळा
बाहेर उष्णतेची लाट असेल तर चुकूनही रिकाम्या पोटी घराबाहेर पडू नका. असे केल्याने उष्णता आणि सूर्यप्रकाशामुळे चक्कर येऊ शकते. त्यामुळे जेव्हाही घराबाहेर पडाल तेव्हा काही खाल्ल्यानंतरच करा. जेणेकरून समस्या टाळता येतील.
