मुंबई : (PCOS Tips Marathi) पॉलीसिस्टिक ओव्हेरियन सिंड्रोम (पीसीओएस) ही एक अशी स्थिती आहे ज्यामध्ये शरीरात हार्मोनल असंतुलन होते. या स्थितीत, अंडाशय अधिक एंड्रोजन हार्मोन्स तयार करू लागतात, जे सामान्यतः स्त्रियांमध्ये फारच कमी प्रमाणात आढळतात. त्यामुळे प्रजनन संप्रेरके म्हणजे रिप्रोडक्टीव्ह हार्मोन्स असंतुलित होतात. याशिवाय, अंडाशयात सिस्ट म्हणजेच गुठळ्या देखील तयार होऊ शकतात. परंतु पीसीओएसने ग्रस्त असलेल्या प्रत्येक महिलेला सिस्ट असेलच असे नाही.
पीसीओएसचे सर्वात सामान्य लक्षण म्हणजे अनियमित मासिक पाळी. याशिवाय पीसीओएसमुळे शरीरात अनेक बदलही होऊ शकतात. म्हणून, याबद्दल जाणून घेणे खूप महत्वाचे आहे, जेणेकरून ते शक्य तितक्या लवकर शोधून त्यावर उपचार करता येतील.
PCOS ची लक्षणे कोणती?
- पीसीओएस ही एक अशी स्थिती आहे जी पौगंडावस्थेपासून ते 45 वर्षांच्या दरम्यान महिलांमध्ये उद्भवते, म्हणजेच प्रजनन वयात ही समस्या जाणवते. यामध्ये सर्वात सामान्य समस्या म्हणजे मासिक पाळी नियमितपणे येत नाही. साधारणपणे, 21-35 दिवसांच्या चक्रांमध्ये मासिक पाळी येते, परंतु PCOS च्या स्थितीत असे होत नाही आणि मासिक पाळी दरम्यानचा कालावधी वाढतो.
- कधीकधी ते 2-4 महिने किंवा त्याहूनही अधिक काळ जाऊ शकते. म्हणून जेव्हा मासिक पाळी येते तेव्हा प्रवाह खूप जास्त असतो आणि नेहमीच्या 3-5 दिवसांपेक्षा जास्त काळ टिकतो. मासिक पाळी अनियमित होण्याचे कारण म्हणजे PCOS च्या स्थितीत अंडी योग्य प्रकारे तयार होत नाहीत किंवा खूप लहान अंडी तयार होतात, ज्यामुळे ओव्हुलेशन होत नाही. ओव्हुलेशनच्या कमतरतेमुळे, मासिक पाळी अनियमित होण्याची समस्या देखील उद्भवू शकते.
- PCOS चे आणखी एक लक्षण म्हणजे केसांची असामान्य वाढ. यामध्ये चेहऱ्यावर, जबडयाच्या रेषा, हनुवटी, पोट, पाठ आणि मांड्या यांवर पुरुषी पद्धतीने (जाड आणि दाट केस) केस वाढू लागतात. हे हार्मोनल असंतुलनामुळे होते, कारण एंड्रोजनची पातळी वाढू लागते. त्यामुळे महिलांमध्ये केसांची असामान्य वाढ होऊ लागते.
- PCOS चे दुसरे सर्वात सामान्य लक्षण म्हणजे मुरुम आणि फुटकुळ्या. हार्मोन्सच्या असंतुलनामुळे चेहरा, पाठ आणि छातीवर मुरुम आणि फुटकुळ्या होऊ शकतात. हे एंड्रोजनच्या वाढत्या पातळीमुळे होते. यामुळे सिस्टिक मुरुम होऊ शकतात, जे चट्टे सोडू शकतात किंवा ठिक होण्यास बराच वेळ लागू शकतात.
- PCOS मुळे पुनरुत्पादक वयातील महिलांना गर्भधारणा होण्यास त्रास होऊ शकतो. वास्तविक, अंडी योग्य प्रकारे परिपक्व होत नाहीत, त्यामुळे त्यांना फलित करता येत नाही. त्यामुळे या अवस्थेत गर्भधारणेसाठी अनेक समस्यांना तोंड द्यावे लागते. परंतु डॉक्टरांच्या सल्ल्याने आणि औषधांच्या मदतीने महिलांना गर्भधारणा होण्यास मदत होऊ शकते. PCOS मुळे वजन वाढण्याची समस्या देखील होऊ शकते.
PCOS ची समस्या कशी नियंत्रित करावी?
- पीसीओएसच्या समस्येवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी तुम्ही तुमच्या आरोग्याची काळजी घेणे महत्त्वाचे आहे. यासाठी डॉ.खुराणा म्हणाले की, पीसीओएसचे व्यवस्थापन करण्यासाठी सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे जीवनशैलीत बदल. जीवनशैलीत बदल करूनच त्याची लक्षणे नियंत्रित केली जाऊ शकतात आणि उपचारांमध्ये सुधारणा करता येते. त्यामुळे या महत्त्वाच्या गोष्टींची काळजी घेणे गरजेचे आहे-
- तुमचे वजन जास्त असल्यास वजन कमी करण्याचा प्रयत्न करा. सामान्य BMI श्रेणीमध्ये वजन असण्याने ओव्हुलेशन प्रक्रिया सुधारण्यास मदत होते आणि हार्मोनल असंतुलनाची समस्या देखील कमी होते.
- पीसीओएसची समस्या कमी करण्यासाठी तुमच्या आहारात आरोग्यदायी पदार्थांचा समावेश करा. यासाठी भाज्या, फळे, दही, संपूर्ण धान्य, डाळी, मासे, चिकन इत्यादींचा आहारात समावेश करा. तसेच जंक फूड आणि प्रक्रिया केलेले पदार्थ खाणे टाळावे. साखर, मैदा, जास्त मीठ, जास्त तेल आणि मसाले खाणे टाळा. हे वजन कमी करण्यास खूप मदत करतील आणि हार्मोनल संतुलनास देखील मदत करतील.
- दररोज किमान 30 मिनिटे व्यायाम करा. हार्मोनल समतोल राखण्यासाठी व्यायाम करणे खूप महत्वाचे आहे. याव्यतिरिक्त, वजन कमी करण्याबरोबरच संपूर्ण शरीराला फायदा होतो.
- जर तुम्ही मानसिक तणावाने त्रस्त असाल, तर तुम्ही थेरपी किंवा तणाव व्यवस्थापनाच्या इतर पद्धतींचा अवलंब करू शकता. वास्तविक, तणावामुळे हार्मोन्सही असंतुलित होतात. त्यामुळे तणावाचे व्यवस्थापन करणे अत्यंत गरजेचे आहे.
- ही समस्या काही PCOS रूग्णांमध्ये देखील दिसून येते की जोपर्यंत ते औषधे घेतात तोपर्यंत ही समस्या नियंत्रणात राहते. पण औषधे बंद होताच पुन्हा समस्या सुरू होतात. असे घडते कारण ते जीवनशैलीत कोणतीही सुधारणा करत नाहीत. त्यामुळे औषधांसोबत जीवनशैलीकडेही लक्ष देणे गरजेचे आहे.
PCOS चा उपचार
PCOS (पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम) साठी उपचार व्यक्तीची लक्षणे, वय आणि आरोग्य स्थिती यावर अवलंबून असतात. हा आजार तुमच्या डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार विशेष औषधे, आहार आणि व्यायामाने नियंत्रित केला जाऊ शकतो.
अशा प्रकारचे अपडेट मिळवण्यासाठी व्हाट्स अप चॅनलला जॉइन करा- https://whatsapp.com/channel/0029VadLYkIE50Uaa2sD712s
(अस्विकरण- वरील लेख माहितीच्या हेतूने देण्यात आला आहे. अधिक माहितीसाठी तज्ञांचा सल्ला घ्यावा.)
