मुंबई : (National Cancer Awareness Day 2024) जगभरात कर्करोग हा अत्यंत चिंतेचा विषय ठरत आहे. कर्करोगाच्या रुग्णांची आणि मृत्यूची संख्या वर्षानुवर्षे वाढत आहे. भारतात गेल्या काही वर्षांत कर्करोगाच्या रुग्णांमध्ये झपाट्याने वाढ झाली आहे. वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशनच्या म्हणण्यानुसार, गेल्या वर्षी सुमारे 10 दशलक्ष लोकांचा कर्करोगामुळे मृत्यू झाला. कर्करोग अनेक प्रकारचा असू शकतो. स्तनाचा कर्करोग आणि प्रोस्टेट कर्करोग हे सर्वात सामान्य कर्करोगांपैकी एक आहेत.
लोकांना कॅन्सरबद्दल जागरुक करून, त्याचे वेळीच प्रतिबंध आणि उपचार करून निरोगी जीवन मिळू शकते. कर्करोगाचा शोध, प्रतिबंध आणि उपचार याबाबत जागरूकता वाढवण्याच्या उद्देशाने दरवर्षी भारतात राष्ट्रीय कर्करोग जागरूकता दिवस साजरा केला जातो. राष्ट्रीय कर्करोग जागरुकता दिनाचा इतिहास, महत्त्व आणि थीम जाणून घेऊया.
राष्ट्रीय कर्करोग जागरूकता दिवस कधी साजरा केला जातो?
या दिवशी लोकांना कॅन्सरबद्दल जागरूक केले जाते. कर्करोगाच्या सर्वात गंभीर प्रकारांमध्ये स्तनाच्या कर्करोगाचा समावेश होतो. इंडियन कौन्सिल ऑफ मेडिकल रिसर्चच्या अहवालानुसार, भारतातील प्रत्येक 1 लाख महिलांपैकी 105.4 महिला स्तनाच्या कर्करोगावर उपचार घेत आहेत. हा गंभीर कर्करोग रोखण्यासाठी ऑक्टोबर महिन्यात ब्रेस्ट कॅन्सर जागरूकता महिना साजरा केला जातो.
राष्ट्रीय कर्करोग जागरूकता दिवसाचा इतिहास (National Cancer Awareness Day History)
केंद्रीय आरोग्य आणि कुटुंब नियोजन मंत्री डॉ. हर्षवर्धन यांनी सर्वप्रथम राष्ट्रीय कर्करोग जनजागृती दिन साजरा करण्याची घोषणा केली. सन 2014 मध्ये, सप्टेंबर महिन्यात, एक समिती स्थापन करण्यात आली, ज्याने दरवर्षी 7 नोव्हेंबर रोजी राष्ट्रीय कर्करोग जागरूकता दिवस साजरा करण्याचा निर्णय घेतला. त्यांनी कर्करोग नियंत्रणाबाबत राज्यस्तरीय हालचाली सुरू केल्या आणि लोकांना मोफत तपासणीसाठी महापालिकेच्या दवाखान्यात तक्रार करण्यास प्रोत्साहित केले.
7 नोव्हेंबरलाच कर्करोग जनजागृती दिन का साजरा केला जातो?
7 नोव्हेंबर रोजी कर्करोग जनजागृती दिन साजरा करण्याचे एक विशेष कारण आहे. या दिवशी नोबेल पारितोषिक विजेत्या शास्त्रज्ञ मादाम क्युरी यांचा वाढदिवस आहे. मादाम क्युरी यांनी कॅन्सरशी लढण्यात महत्त्वाचे योगदान दिले. मादाम क्युरी यांच्या वाढदिवसानिमित्त त्यांच्या योगदानाचे स्मरण करण्यासाठी दरवर्षी कर्करोग जागरूकता दिवस साजरा केला जातो.
कर्करोगाची सामान्य लक्षणे आणि या दिवसाचे महत्त्व
कर्करोग हा एक गंभीर आजार आहे, ज्यामध्ये शरीरातील पेशींचा समूह ज्याला आपण कर्करोगाच्या गाठी म्हणतो ते अवास्तव वाढू लागतात आणि कर्करोगाचे रूप धारण करतात. मेंदू, प्रोस्टेट, स्तन, मूत्रपिंड, यकृत आणि शरीराच्या इतर भागांसारख्या शरीराच्या वेगवेगळ्या भागांमध्ये आणि अवयवांमध्ये कर्करोग विकसित होऊ शकतो. कॅन्सरची काही सामान्य लक्षणे म्हणजे जास्त आणि सततचा खोकला, लाळेत रक्त, लघवीच्या पद्धतीत बदल, डाग, तीळ आणि त्वचेत बदल, त्वचेचा रंग आणि पोत बदलणे, अस्पष्ट वेदना आणि थकवा इ. या प्राणघातक आजाराची वेळीच ओळख करून देण्याची गरज समजून कर्करोग जनजागृती दिन साजरा करण्यास सुरुवात करण्यात आली. या दिवशी सरकारी रुग्णालये आणि महापालिकेच्या दवाखान्यात लोकांना मोफत तपासणी केली जाते.
कर्करोगामुळे होतो इतक्या लोकांचा मृत्यू
वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन (WHO) नुसार, कर्करोग हे जगभरातील मृत्यूचे दुसरे प्रमुख कारण आहे. जागतिक स्तरावर बोलायचे झाल्यास, 6 पैकी 1 मृत्यू कर्करोगामुळे होतो. ‘इंटरनॅशनल एजन्सी फॉर रिसर्च ऑन कॅन्सर’ (IARC) 2020 मध्ये WHO ने प्रसिद्ध केलेल्या ‘वर्ल्ड कॅन्सर रिपोर्ट’मध्ये म्हटले आहे की प्राणघातक आजाराच्या एकूण जागतिक प्रकरणांपैकी 49.3 टक्के आशियामध्ये आहेत. अहवालाचा अंदाज आहे की 2020-2040 पर्यंत आशियामध्ये रोगाची नवीन प्रकरणे 59.2 टक्क्यांनी वाढतील. अहवालात पुढे असे म्हटले आहे की 10 पैकी एक भारतीयांना त्यांच्या आयुष्यात कर्करोग होईल आणि 15 पैकी 1 एकाचा मृत्यू होईल.
जीवनशैलीत हे बदल केल्यास टळू शकतो कर्करोग (Tips to prevent cancer)
- तंबाखू टाळा
- शरीराचे वजन संतूलीत ठेवा
- निरोगी आहार घेणे, (आपल्या आहारात फळे आणि भाज्या समाविष्ट करा)
शारीरिक हालचाल खूप महत्वाची आहे - दारू पिणे टाळा
- एचपीव्ही आणि हिपॅटायटीस बी विरूद्ध लसीकरण करणे
- अल्ट्राव्हायोलेट किरणोत्सर्ग टाळणे (सूर्यप्रकाश आणि कृत्रिम टॅनिंग उपकरणांचा जास्त संपर्क टाळा)
- आरोग्य सेवेमध्ये रेडिएशनचा सुरक्षित आणि योग्य वापर सुनिश्चित करणे.
- बाहेरील आणि घरातील वायू प्रदूषणाचा संपर्क कमी करणे
